Tym samym można uznać, że zmaganie się z trudnościami i zagrożeniami o charakte­rze społecznym przedstawia podwójną trudność, ze względu na brak umiejętności i możliwości komunikowania się w sposób otwarty i bez­pośredni ze swym otoczeniem oraz trudności radzenia sobie w sposób dojrzały i racjonalny z piętrzącymi się trudnościami.Właśnie sfera relacji społecznych z bliższym i dalszym otoczeniem […]

Dlaczego właśnie agresja staje się często występującym u młodzieży, subiektywnie preferowanym sposobem zmagania się z zagrażającymi wyda­rzeniami i przeżyciami? Udzielenie odpowiedzi na to pytanie wymaga uwz­ględnienia szeregu czynników, w przeważającej mierze rozwojowych – po­wiązanych z właściwościami okresu dorastania: Okres dorastania, zwłaszcza wraz z istotnymi zmianami hormonalnymi i fizycznymi, prowadzi, zdaniem Hurlock (1965), nie tylko do […]

Analiza zachowań agresywnych pozwala na wnioskowanie o występowa­niu ukierunkowania na rozwiązanie problemu, czy przełamanie kryzysu, poprzez stosowanie w jakiejś mierze adekwatnych, pomimo że pośrednich i kompromisowych do założonego celu, strategii zaradczych, czy wreszcie osiągania choćby w pewnej mierze założonego celu. Dążenie do redukcji podwyższonego napięcia, przeżywanego lęku oraz nastawienie na podtrzy­manie i obronę zagrożonego „Ja” […]

 Ostatnio w oparciu o dane teorii kryzysu oraz doświadczenia kliniczne przytacza się tezy o wysokiej efek­tywności tych ostatnich, a także podnoszeniu dzięki nim skuteczności realnego radzenia sobie z zagrożeniem w ciężkich kryzysach np. nieule­czalnej chorobie somatycznej (por. Silver, Taylor, Wortman, 1984).Do dwu podstawowych, wyżej wymienionych, warunków dodaje sie częs­to trzeci – podtrzymania, obrony lub podniesienia […]

Kompromisu pomiędzy subiek­tywnymi dążeniami jednostki a obiektywnymi możliwościami i ogranicze­niami ich realizacji, prowadzącego do często nieracjonalnych czy niezrozu­miałych dla otoczenia form zachowania antyspołecznego.Uznanie określonego zachowania jako zaradczego, pełniącego funkcję zwalczania i obrony przed stresem wymaga spełnienia przezeń przynajmniej jednego z następujących warunków:  nastawienia na realne rozwiązanie problemu oraz osiągnięcie, choćby w pewnej mierze założonego celu; […]

Koncepcję traktującą nasilenie młodzieżo­wych zachowań agresywnych (w szeroko rozumianym okresie dorastania) jako mniej lub bardziej udane próby zmagania, radze­nia sobie z trudnościami i problemami, zwłaszcza dotyczącymi własnego „Ja”. Zachowania agresywne jako procesy zmagania się z zagrożeniem bez­pieczeństwa „Ja” dążą do przywrócenia zachwianej równowagi – zaspokoje­nia potrzeb i dążeń w granicach dostępnych dla jednostki możliwości, w […]

Przykładem sporu o tzw. „prawdziwą”naturę człowieka mogą być poglądy T. Hobbesa i J. Rousseau’a. Współcześnie ocena natury ludzkiej związana jest najczęściej z pytaniem o wrodzony cha¬rakter popędu agresji lub innych sił destrukcyjnych w człowieku. Pesymista¬mi w tej dziedzinie byli np. Freud i Szondi. Ograniczając się do autorów o orientacji biologicznej, takich, jak Lorenz, Wilson, Eibl-Eibesfeldt, dost¬rzegamy […]

Myślenie frazesami znalazło w przypadku Eichmanna ostatni wyraz w jego przedśmiertnej mowie, kiedy pozdrawiając Niemcy, Austrię i Argentynę stwierdził, że nigdy ich nie zapomni. Arendt komentuje to następująco: Stojąc w obliczu śmierci, sięgnął po frazesy z mów pogrzebowych. Na szafocie pamięć po raz ostatni spłatała mu figla: wpadł w <zachwyt>, zapominając, że to jego własny […]

Postać zła, które stało się na koniec przedmiotem naszych analiz, pozostaje w sprzeczności z literacką, filozoficzną i teologiczną tradycją rozumienia zła. Zło moralne (tak dokonania, jak i zaniechania) było według niej czymś demonicznym, zrodzonym przez „niskie pobudki”, rządzone przez namięt­ności, takie jak pycha, zawiść i zazdrość, pożądanie. Agresja i nienawiść miały być czynnikami generującymi szkodzenie […]

Ilustracją negowania siebie w imię zasad przyjętych z zewnątrz może być następująca charakterystyka Eichmenna. Pisze Arendt: Zgodnie z wyobrażę- niem Eichmanna, <idealistą> jest człowiek, który nie tylko wierzy w jakąś ideę, (…) lecz ponadto żyje dla swojej idei (…) i gotowy jest poświęcić dla niej wszystko, a zwłaszcza wszystkich. Kiedy Eichmann mówił oficerowi śledcze­mu, że […]

Nieludzkość to zanegowanie siebie, które niszczy innych. Schiller (por. 1972) pisze, iż człowiek może w dwojaki sposób stanąć w sprzeczności z samym sobą-jako dzikus, gdy jego uczucia panują nad jego zasadami, albo jako barbarzyńca – gdy jego zasady niszczą jego uczucia. Pisze Plessner: Zachowanie rygoryzmu zasad wbrew wszelkim związkom uczuciowym nadaje czynowi nieludzki charakter. (…) […]

Bauman (1992) wymienia trzy główne czynniki umożliwiające, jego zda­niem, ominięcie sumienia i przemienienie przeciętnych ludzi w sprawców masowych mordów: 1. obowiązywanie zasady posłuszeństwa i dyscypliny,2.  dystans psychologiczny oraz 3. odczłowieczenie ofiar. Nie możemy jednak rozwijać wymienionych tutaj punktów. Natomiast w związku z zagadnie­niem potworności Oświęcimia i wyłaniającego się z tego wydarzenia obrazu człowieka nasuwa się […]