Okrucieństwa nie muszą być popełniane przez osobników okrutnych i agresywnych. Co zatem, jeśli nie zbrodnicza natura tych ludzi, umożliwiła im zostanie w określonych warunkach histo­rycznych funkcjonariuszami najpotworniejszych zbrodni w dziejach? Można też zapytać za Arendt: co potrzeba, aby przeciętny człowiek pokonał swoją wrodzoną odrazę do zbrodni i co właściwie się z nim dzieje, odkąd dochodzi […]

Analiza psychologicznych sylwetek niemieckich zbrodniarzy II wojny światowej dowodzi, że większość funkcjonariuszy zagłady była normalna w sensie przystosowania do wymagań społecznego otoczenia, w którym żyli: przed wojną jako przykładni ojcowie rodzin, obowiązkowi i skrupulatni pracownicy, a w czasie panowania nazizmu jako zdyscyplinowani wykonaw­cy rozkazów, których czyny (w ogólnoludzkim rozumieniu – zbrodnie) spełniane były w ramach […]

Terytorializm i obecność obcych – to sytuacje wyzwalające skłonność do agresji i przemocy. Wilson proponuje inny model agresji niż u Lorenza; nie „popęd-zaspokojenie”, ale interakcja genów i środowiska (uczenie się). Zbliżone stanowisko zajmuje Young (1984); człowiek posiada wrodzoną tendencję do obrony terytorium czy potomstwa, ale to nie oznacza, że musi być agresywny, gdy go nikt […]

Rozwój techniki zbrojeniowej, udoskonalona broń działająca na odległość powoduje ominię­cie wrodzonych hamulców. Istnieją jeszcze inne biologicznie zorientowane koncepcje agresji, w któ­rych jednakże neguje się jej spontaniczny i powszechny charakter. Można tutaj wymienić stanowisko Wilsona, który uznając dziedziczną skłonność do agresywnego zachowania się, precyzuje pojęcie wrodzoności. Pisze on: <Ce- cha wrodzona> oznacza dający się zmierzyć stopień […]

Jest to groźna skłonność ludzi, pro­wadząca do możliwości stania się bezwolnym narzędziem w rękach autory­tetu. Wskazują na to i przykłady z historii (np. postawa funkcjonariuszy obozów koncentracyjnych), i wyniki eksperymentalnych badań psychologii społecznej (doświadczenia Milgrama 1964). Władza może wykorzystywać takie skłonności człowieka, jak wierność wobec grupy i popęd niesienia pomocy oraz uczucie zbiorowego agresywnego entuzjazmu, […]

Wymieńmy czynniki, które umożliwiają wyeliminowanie wrodzonych zahamowań agresywności i reakcji współczucia. Czynniki te tkwią i w bio­logicznym wyposażeniu człowieka, w skutkach przyśpieszonego w stosunku do ewolucji biologicznej rozwoju cywilizacji technicznej. W odniesieniu do naszych wrodzonych skłonności – hamulce agresywności osłabione są przez zdolność człowieka do demonizowania przeciwnika, do odmawiania mu cech ludzkich. Także wobec obcych […]