Dla współwystępowania relacji lęk-agresja charakterystyczna jest pewna odwrotność, przyrównywana przez Ranschburga do dwustronnego płaszcza społeczna agresja i lękliwość są dwiema stronami tego samego zjawiska…,… jeżeli strona lękliwa jest na zewnątrz, agresja skierowuje się do wewnątrz, jeżeli natomiast agresja znajduje się na wierzchu, wewnątrz z pewnością będzie można odnaleźć lękliwość (Ranschburg 1980, s. 114). Ta dynamika […]

Mechanizmy przetwarzania napięcia lękowego w zachowanie agresywne można sprowadzić do następujących możliwości nawiązujących do psy­chologicznych właściwości agresji: odreagowanie, rozładowanie napięcia lękowego poprzez bezpośrednie działanie;   ukierunkowanie napięcia lękowego i umożliwienie jego rozładowania poprzez wytyczenie celu działania, przedmiotu agresji oraz konkretnych form zachowania agresywnego;ekspansywność agresji powoduje „rozszerzanie czasoprzestrzeni” jed­nostki, ukazuje rozległość perspektyw, stwarza poczucie dystansu wobec zagrożenia (Kępiński […]

Mechnizmy lękowo-agresywne, uogólniając, sprowadzić można do re­dukowania, odreagowywania napięcia lękowego poprzez zachowania agre­sywne. Formy redukcji lęku poprzez agresję są typowe dla mechanizmów neurotycznych, na co zwracali uwagę badacze opierający swoje koncepcje na doświadczeniu klinicznym (przykładowo Horney, 1946; Fromm 1973; Kę­piński 1972,1977; Ranschburg 1980). Agresja pełni w tym układzie funkcje obronne umożliwiające redukcję lęku – najtrudniejszej […]

Dotychczasowe rozważania pozwalają na wyodrębnienie następujących szczegółowych mechanizmów zachowania agresywnego:Mechanizmy bezpośrednie – zmierzające do zredukowania napięcia lę­kowego:Mechanizmy redukcji napięcia lękowego poprzez agresję:      impulsywną,     spontaniczną (wraz z mechanizmem syndromu nuda – chroniczna depresja),    instrumentalną.  Mechanizm odwoławczy lękowo-depresyjny – mechanizm „krzyku o pomoc”.B.  Mechanizmy pośrednie – zachowania agresywne zmierzaj ące do ekspresji, zaspokojenia […]

Zachowania agresywne, zmagające się z zagrożeniem „Ja”, mogą fun­kcjonować z jednej strony w oparciu o różnorakie mechanizmy regulujące agresję, z drugiej mogą pełnić rolę służebną wobec różnych elementów struktury „Ja”, które wymagają, z subiektywnego punktu widzenia obrony, lub podtrzymania. Poniżej opisane mechanizmy zostały wyodrębnione na podstawie funkcji, jaką pełnią konkretne zachowania agresywne. Rola ta może […]

Rola regulacyjna cechującej się takimi właściwościami struktury „Ja” wobec zachowań agresywnych jest specyficzna i złożona. Stanowi ona nie tylko źródło zagrożenia, ale może decydować o mechanizmach i formach zmagania się jednostki z zagrożeniem. Niedojrzała, neurotyczna struktura „Ja” jest wielorako uwikłana w mechanizmy powstawania i determinowania zachowań agresywnych;  pełni rolę pośredniczącą – mediacyjną, sprzyja interpretacji sytuacji […]

Uogólniając można powiedzieć, że wymienione właściwości „Ja” osób agresywnych noszą cechy charakterystyczne dla okresu dorastania — kształ­towania się dopiero dojrzałej, zintegrowanej struktury „Ja” (Hurlock 1965; Obuchowska 1985; Zazzo 1972). Równocześnie struktura „Ja” osób agresyw­nych ma w dużej mierze charakter neurotyczny, przedstawione właściwości struktury „Ja” można uznać za źródło podwyższonego napięcia, braku rów­nowagi psychicznej oraz przeżywanego […]

Występowanie rozbieżności pomiędzy „Ja-realnym” a „Ja-idealnym  któ­rą w świetle piśmiennictwa można traktować jako wskaźnik nieprzystoso­wania oraz źródło napięcia i wewnętrznego niepokoju; rozbieżności w zakresie „Ja-realnego” – zróżnicowanie między emocjo­nalnym przeżywaniem „Ja” — poczuciem tożsamości, poziomem samoak­ceptacji a percepcją i oceną swojego postępowania. Brak integracji oraz rozbieżności pomiędzy jakby warstwami „Ja-realnego” nie pozwalają na ukształtowanie zwartego, dojrzałego […]

Jednym z zadań rozwojowych okresu dorastania jest kształtowanie się i dojrzewanie struktury „Ja” wraz z adekwatną i realną samooceną oraz pozytywnym, przynoszącym satysfakcję przeżywaniem własnej osoby. Nie­korzystne warunki rozwojowo-wychowawcze mogą zaburzać ten proces pociągając za sobą zahamowanie harmonijnego wzrostu „Ja” oraz kształto­wanie się niekorzystnych właściwości struktury „Ja” i jej struktur składo­wych, a także relacji pomiędzy […]

Zachowanie agresywne posiada, oceniając je z subiektywnego punktu widzenia, szczególne „walory” jako środek wyrażenia, odreagowania stłumionych emocji, jak i zaspokojenia potrzeb szacunku oraz odbudowy tożsamości. O subiektywnym znaczeniu zachowań agresywnych decydu­je ich psychologiczna dostępność i łatwość wykonania, charakter działa­nia umożliwiający odreagowanie napięcia i dostarczający wzmocnień w postaci znacznej samostymulacji (hałas, stosowanie siły, zwracanie uwagi otoczenia, […]

Należy zauważyć, że z powodu nieumiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych otoczenie może w ogóle nie zauważać takich usiłowań i nie zdawać sobie sprawy ani z potrzeb, ani z daremnych zmagań dziecka. Istnieją podstawy, aby sądzić, że zachowania agresywne podejmowane są najczęściej w sytuacji wyczerpania się bezskutecznego dotychczas panowania często bolesnych prób rozwiązywania sytuacji kryzysu […]

Czyn agresywny, który staje się przedmiotem zainteresowania i analizy psychologa, najczęściej dramatyczny – drastyczne pobicie, gwałt, usiło­wanie samobójstwa, najczęściej bywa rozważany jako zjawisko izolowa­ne, pojawiające się niespodziewanie i zaskakujące, a przez to niezrozu­miałe. Najczęściej nie mamy możliwości dotarcia do jego historii lub nie zastanawiamy się nad ciągiem wydarzeń, które do tego czynu doprowa­dziły. Prawdopodobnie zmaganie […]