Mechanizmy te prowadzić mogą również do całego szeregu zachowań, na dłuższą metę nieprzystosowa- wczych, czy wręcz patologicznych, niekoniecznie jednak aspołecznych. Mechanizm negatywnej tożsamości. Naturalne rozwojowe dążenie do zbudowania i podtrzymania poczucia tożsamości opartego o pozytywne, społecznie akceptowane identyfikacje, może w wypadku bezskuteczności wysiłków prowadzić do zjawiska kształtowania się tzw. tożsamości ne­gatywnej – powstawania tożsamości w […]

Kolejne mechanizmy, omawiane poniżej, wiążą się z zagrożeniem bez­pieczeństwa struktury „Ja” i próbami przywracania „Ja” równowagi emo­cjonalnej. Ze względu na to, że zachowania agresywne mogą być ukie­runkowane na podtrzymanie poszczególnych elementów struktury „Ja”, czy zaspokojenie niektórych dążeń, postaram się scharakteryzować wyodrębnio­ne mechanizmy z ukazaniemich specyfiki, choć w sytuacjach realnych mogą one współwystępować, nakładać się na […]

Wynik ostateczny walki pomiędzy kierunkiem gniewu i złości „do wewnątrz” a „na zewnątrz” decyduje o występowaniu samouszkodzeń, zamachów samobójczych, względnie aktów agresji zwróconej przeciwko innym. Bezwględne dążenie do dominacji, poniżania innych, mściwego triumfowania, rozwija się na glebie specyficznego znieczulenia na cierpienia innych ludzi, upośledzającego możliwość empatii: „w świetle tego co „Ja” przeżyłemnie stać mnie na […]

Dążąc do bezpieczeństwa i podwyższenia obrazu własnej osoby, neurotycy konstruują system „Ja” idealnego, naj­częściej słabo powiązany z realnymi właściwościami. Z czasem dochodzi do całkowitego zanegowania „Ja” realnego, oderwanie się od niego na rzecz identyfikacji „Ja” z wyolbrzymionym, nierealistycznym „Ja idealnym” – tzw. „całościowe neurotyczne rozwiązanie”, podkreślające obronny charakter fun­kcjonowania całej osobowości.Ukształtowaniu się mechanizmu dumy neurotycznej […]

Zastosowanie agresji   przemocy i siły, dostarcza wyrazistych sygnałów własnej mocy i przewagi nad innymi (Kubacka-Jasiecka 1972, 1975). Typ ekspansywny z postawą dominująco-mściwą w napadach wściekłego szału agresji, zwłaszcza w wa­runkach upośledzających samokontrolę i hamowanie (np. pod wpływem alkoholu), może w akcie zemsty dokonać zabójstwa.Mechanizm dumy neurotycznej może prowadzić do ukształtowania się ekspansywnego typu osobowości z […]

Kształtuje się neurotyczny system kompensacyjnych dążeń do wzniesienia się ponad innych ludzi i „mściwego triumfowania , wyrażających się głównie w potrzebie władzy, dominacji i bogacenia się, a nawet w potrzebie miłości. Współwystępują z nimi: pogardliwy, lekce­ważący, wrogi stosunek do otoczenia, domaganie się subiektywnie wyobra­żonych przywilejów, wreszcie psychiczne znieczulenie na cierpienia innych (Homey 1946,1978). Opisane dążenianie […]

Rozpoznanie i wyjaśnienie sensu zachowania agresywnego jako regulowanego poprzez pragnienia odwoławcze, dążenie do „nadania komunikatu” może mieć kluczowe znaczenie dla dalszych losów jednostki – zapobiegnięcie całkowitej dekompensacji psychicznej lub też śmierci samobójczej. Zachowania agresywne mogą dochodzić do głosu poprzez różnorodne mechanizmy związane z obrazem i przeżywaniem własnego „Ja’, a także percepcją otaczającego świata społecznego. Pełnią […]

Mechanizm ten częściej determinuje akty samoagresji – rolę „krzyku o pomoc” pełnią demonstracje i zamachy samobójcze, jak i samouszkodzenia. Rzadziej mechanizm ten leży u podłoża aktów agresji skierowanych „na zewnątrz”.Wspierany przez dążenie zwrócenia na siebie uwagi otoczenia – spo­strzeganego jako całkowicie obojętne, odrzucające lub wrogie, mechanizm ten stanowi wyraz pośrednio wyrażonego, neurotycznego protestu, buntu, prośby […]

Taneurotyczna motywacja opiera się na wyuczonej we wczesnym dzieciństwie sekwencji wydarzeń: „wina – kara – przebaczenie”, której wypełnienie się przywraca poczucie odprężenia i przynosi ulgę w sytuacji udręki poczuciem winy. Napięcie łękowe u ne­urotyków przeżywających poczucie winy może prowadzić do aktywnego poszukiwaniakary (np. samokaranie spotykane u dzieci w formie bicia głową w ściany, wyrywanie sobie […]

Agresja instrumentalna-mechanizm stosowania agresji jakonarzędzia zaspokojenia potrzeb „Ja” jednostki – zdobywania dóbr materialnych, jak i zaspokajania neurotycznych potrzeb związanych z podtrzymaniem toż­samości – miłości, szacunku, dominacji. W mechanizmie tym dążenie do powiększania stanu materialnego posiadania i statusu (np. rabunek, gwałt, pobicie) traktowane jest również jako wyraz potrzeb tożsamościowych a nie rzeczywistych potrzeb materialnego posiadania. Szczególną […]

Dążenie do utrzymania optymalnego poziomu stymulacjijej obniżenia czy częściej podniesienia poprzez zachowania samo- stymulujące – może być realizowane poprzez szczególnie brutalne za­chowania agresywne i atakujące;   sydrom „nuda-depresja” – mechanizm podobny do poprzedniego w uwarunkowaniu aktów agresji poprzez wewnętrzne przeżycia pustki e- mocjonalnej i „martwoty”, traktowanymi u adolescentów jako ekwi­walenty stanów depresyjnych (Weiner i cytowani przez […]

Zachowania lękowo-agresywne mogą dochodzić do głosu poprzez nastę­pujące mechanizmy regulujące agresję (Frączek 1975, 1979; Kubacka-Ja- siecka 1986);      agresja impulsywna, inaczej emocjonalna, pofrustracyjna, w której rolę sygnału do zachowania agresywnego pełnią zewnętrzne wydarzenia sym­bolizujące przykre, urazowe wyuczone doświadczenia życiowe. Agresja zabiezpiecza rozładowanie skumulowanego napięcia na drodze „acting out”,przy czym często zachowania w tej formieprzebiegająprzy […]