Agresja instrumentalna-mechanizm stosowania agresji jakonarzędzia zaspokojenia potrzeb „Ja” jednostki – zdobywania dóbr materialnych, jak i zaspokajania neurotycznych potrzeb związanych z podtrzymaniem toż­samości – miłości, szacunku, dominacji. W mechanizmie tym dążenie do powiększania stanu materialnego posiadania i statusu (np. rabunek, gwałt, pobicie) traktowane jest również jako wyraz potrzeb tożsamościowych a nie rzeczywistych potrzeb materialnego posiadania. Szczególną odmianą mechanizmu agresji instrumentalnej jest mechanizm poszukiwania kary za rzeczywiste (u neurotyków częściej wyobrażone) winy, które mogą motywować akty przestępcze inicjowane z myślą o po­niesieniu za nie kary (przy czym samo podjęcie aktywności zabronionej przez prawo może stanowić formę samokarania).